Poprawa jakości owoców dostępnymi dziś sposobami, bez jednoczesnego przerzedzania zawiązków, może wywołać skutek przeciwny. Dobrze nawiezione i chronione jabłonie często zawiązują nadmierne ilości owoców, co powoduje ich zdrobnienie, a u niektórych odmian bardzo słabe owocowanie w roku następnym. Drzewo wykształca pąki kwiatowe bardzo długo, bo już od czerwca w roku poprzedzającym kwitnienie. W czerwcu musi więc jednocześnie „budować" owoce i formować pąki kwiatowe na rok następny. Jeśli na drzewie jest zbyt dużo owoców, nie może ono zawiązać potrzebnej liczby pąków kwiatowych w roku następnym. Jeśli zaś owoców jest mało, często zawiązuje się nadmiernie dużo pąków kwiatowych. Obecnie nie sadzi się odmian typowo przemiennie owocujących, jak np. spotykana jeszcze w starszych sadach Landsberska. Po roku bardzo wielkiego urodzaju, w następnym potrafiła ona nawet zupełnie nie zaowocować. Ale i współczesne odmiany również mają znaczne wahania między plonami w kolejnych latach. Na przykład jabłoń odmiany Spartan wydała w roku 1981 bardzo mały plon, dzięki czemu zawiązała nadmiernie duzo pąków kwiatowych na rok 1982, w którym zaowocowała bardzo obficie. Oczywiście przy tak dużym plonie zawiązała mało pąków kwiatowych na rok 1983, w którym mimo sprzyjających warunków pogodowych wydała plon stosunkowo nieduży. Dopiero rok 1984 był znowu nadzwyczaj urodzajny. Ta zmienność w plonowaniu byłaby jeszcze do zniesienia; gorzej, że w latach dużego urodzaju (1982 i 1984) jabłka były bardzo drobne i niewiele tylko nadawało się do wyboru Extra. O konieczności przerzedzenia zawiązków w danym roku świadczy wygląd drzewa tworzącego w pełni kwitnienia jeden wielki bukiet. W praktyce przerzedza się zawiązki (choć można przerzedzać kwiaty), robiąc to za pomocą środków chemicznych albo ręcznie. Specjalnym preparatem do przerzedzania zawiązków jest Pomonit R-10. Przygotowuje się z niego roztwór do opryskiwania, dodając 30 ml preparatu do 100 I wody. Pomonit R-10 ma załączone do opakowania naczynko miarowe, które ułatwia przygotowanie cieczy użytkowej. Drzewa, które nadmiernie kwitły, opryskuje się w 2 dni po końcu Rys. 109. Gospodarstwo o ograniczonej ilości paszy musi zmniejszyć liczbę świń, gdy zwięk­sza liczbę krów, albo zmniejszyć liczbę krów, gdy zwiększa liczbę świń. Podobnie drzewo owocowe zmniejsza liczbę pąków kwiatowych, gdy zwiększa liczbę owoców, albo zmniejsza liczbę owoców, gdy zwiększa liczbę pąków kwiatowych Rys. 110. W czasie ręcznego przerzedzania pozostawia się tylko bardzo dobrze wykształco­ne zawiązki owoców rozmieszczone dość rów­nomiernie na gałęzi, mniej więcej co 20 cm (zasięg palców jednej dłoni) kwitnienia. Terminu tego nie trzeba ściśle przestrzegać, nawet kilkudniowe opóźnienie nie obniży bardzo skuteczności zabiegu. Opryskiwanie można wykonać w czasie, gdy zawiązki osiągną 10 mm. Oprócz Pomonitu R-10 można zastosować insektycyd Karbatox zawiesinowy 75 w stężeniu 0,15-0,20%. Zabieg należy wykonać najpóźniej w 3 tygodnie po kwitnieniu. Najlepszą kontrolę nad owocowaniem zapewnia przerzedzanie ręczne. W wielu sadach stosuje się je regularnie. Jest ono bardzo pracochłonne, toteż przeprowadza się je dopiero po opadzie świętojańskim, gdy jabłonie same zrzuciły część zawiązków. Przerzedzanie ręczne może tez stanowić uzupełnienie chemicznego. Usuwa się wszystkie zawiązki uszkodzone i drobne. Jeśli za cel stawiamy sobie uzyskanie bardzo wyrównanych owoców średniej wielkości, to usuwa się tez zawiązki największe. Teoretycznie pozostawia się zawiązki co 20 cm jeden od drugiego, a więc mniej więcej w odległości rozpostartych palców dłoni (rys. 110). Nie trzeba jednak przeceniać roli równomiernego rozmieszczenia zawiązków. W czasie przerzedzania dalszy ich wzrost jest juz na tyle zdeterminowany, ze nigdy z drobnego zawiązka, choćby pozostał sam na gałęzi, nie wyrośnie jabłko-gigant, natomiast dwa lub trzy duze zawiązki pozostawio- ne obok siebie dadzą duże jabłka. Ogólna liczba pozostawionych zawiązków powinna być taka, aby na jedno jabłko przypadała około 20-centymetrowa część pędu dobrze ulistnionego. Uwagi dotyczące przerzedzania zawiązków na jabłoniach w dużym stopniu odnoszą się również do grusz, a nawet śliw. Niestety, grusze nie reagują na Karbatox, a więc przerzedzać je można tylko ręcznie lub Pomonitem R-10 (rys. 111). W doświadczeniach sprawdzono dużą skuteczność działania Pomonitu R-10 na odmiany: Lipcówka Kolorowa, Faworytka i Lukasówka. Zabieg wykonuje się tak samo jak na jabłoniach. Za granicą przerzedza się również zawiązki brzoskwiń i śliwek. W kraju nie prowadzi się doświadczeń z chemicznym przerzedzaniem brzoskwiń, pozostaje więc tylko przerywać je ręcznie, zostawiając zawiązki w odległości około 10 cm jeden od drugiego. Wstępne doświadczenia nad chemicznym przerzedzaniem śliwek wykazały jego dużą efektywność. Stosować można te same preparaty i w taki sam sposób, jak w przypadku jabłoni. Na pewno trudności ze sprzedażą owoców, przede wszystkim jabłek, w najmniejszym stopniu dotkną sadowników, których owoce odznaczają się bardzo dobrą jakością. Jednak w roku urodzaju nie można jej osiągnąć bez 278 przerzedzania zawiązków. Wytwarzanie się rumieńca można przyspieszyć, a zarumienioną powierzch­nię owoców, zwiększyć stosując Alar i Ethrel. Owoce z drzew opryskanych Alarem nie opadają przed zbiorem, dlatego mogą pozostawać dłużej na drzewie w jesieni, co sprzyja lepszemu ich wybarwieniu. Alar w stężeniu 0,1% zastosowany latem na owocujące drzewa jabłoni, lecz nie później niż na 60 dni przed zbiorem, wzmaga rumieniec i opóźnia dojrzewanie jabłek. Owoce odmiany Mclntosh czy odmiany Wealthy opryskane w lipcu Alarem nie opadają z drzew przed zbiorem, są lepiej wybarwione i twardsze, ponieważ są mniej dojrzałe niz jabłka nie opryskane. Ethrel, podobnie jak Alar, wzmaga wybarwienie jabłek, lecz w odróżnieniu do Alaru przyspiesza ich dojrzewanie. Działanie Ethrelu na wybarwienie się jabłek zależy od przebiegu warunków atmosferycznych w czasie opryski­wania i bezpośrednio po wykonaniu zabiegu, a także od odmiany. Działanie tego preparatu jest słabsze w warunkach wysokiej temperatury (ciecz wysycha szybko na powierzchni owocu), silnego wzrostu drzew i zagęszczenia koron. Wysoka wilgotność względna powietrza sprzyja przenikaniu preparatu do tkanek rośliny. Temperatura powietrza w granicach 15-25°C jest również korzystna. W warunkach suszy i temperatury powyżej 30°C nie należy stosować Ethrelu, gdyż preparat może gwałtownie przyspieszyć dojrzewa­nie oraz spowodować pękanie jabłek na drzewie, co znacznie pogorszy jakość plonu. Ethrel stymuluje opadanie owoców. Aby temu zapobiec, trzeba do roztworu Ethrelu dodać Pomonitu, gdyż inaczej po opryskaniu Ethrelem może opaść z drzew nawet 70% jabłek. Ethrel stosuje się latem i na jesieni, lecz tylko na jabłka, które przeznaczone są do wcześniejszej sprzedaży, gdyż powodując wcześniejsze dojrzewanie, skraca on okres przechowy­wania jabłek. Na jabłka odmian letnich, np. Close, stosuje się Ethrel w stężeniu 0,024% etefonu (60 ml Ethrelu na 100 I wody) z dodatkiem 30 ml Pomonitu R-10. Opryskiwanie wykonuje się na 7 dni przed przewidywanym zbiorem pierwszych jabłek. W tym okresie wybarwiają się na drzewie zarówno jabłka wyrośnięte, jak i nie wyrośnięte. Należy więc jednorazowo zebrać wszystkie jabłka i przeznaczyć do szybkiego spożycia. Z powodu wcześ­niejszego zbioru jabłek nie wyrośniętych trzeba liczyć się ze zmniejszeniem plonu mniej więcej o 20%. Ten ubytek rekompensuje, oczywiście, wysoka cena wcześnie sprzedanych jabłek. Rys. 113. Przekrój niesymetrycznie wykształco­nego jabłka. Silniej rozwinęła się ta część owocu, która ma dobrze wykształcone nasiona W celu lepszego wybarwienia owoców jabłoni odmiany Mclntosh oraz innych odmian zdolnych do wytwarzania rumieńca stosuje się Ethrel w stężeniu 0,02-0,04% etefonu (75-100 ml Ethrelu na 100 I wody) z dodatkiem 30 ml Pomonitu R-10. Opryskiwanie Ethrelem wykonuje się na tydzień przed zbiorem owoców. Należy pamiętać, ze owoce opryskane Ethrelem nie nadają się do dłuższego przechowywania.