A A A

Ocena przydatności klimatu i klimatu lokalnego

Znajomość klimatu poszczególnych rejonów pozwala tylko na kierowanie się ogólnymi wytycznymi przy planowaniu sadów. A więc na północnym wschodzie Polski: w województwach olsztyńskim, suwalskim, białostoc­kim, łomżyńskim i ostrołęckim, należy ograniczyć się głównie do uprawy wytrzymałych na mróz odmian jabłoni. Na południe i zachód od tych terenów można sadzić także inne odmiany jabłoni oraz czereśni i śliwy, a w bardzo sprzyjających warunkach — grusze. Jeszcze dalej na południowy zachód wokół linii Tarnów — Kraków — Opole — Wrocław można uprawiać najbardziej wymagające odmiany jabłoni, śliw, czereśni i grusz, a nawet morele i brzoskwinie. Śliwy wymagają wilgotnego powietrza i dlatego dobrze udają się na podgórzu, nad morzem i w dolinach rzek. Wiśnie udają się najlepiej na południowym wschodzie Polski. Morele na większą skalę uprawiane są tylko w sandomierskiem. Największą uwagę zwracamy na klimat lokalny, tj. klimat występujący na niewielkim terenie, np. na dnie doliny, na zboczu, w sąsiedztwie jeziora, lasów itp. Nawet na małej powierzchni zróżnicowanie klimatu jest nieraz tak znaczne, że w/ tym samym sadzie w jednym miejscu drzewa wymarzną, gdy tymczasem w innym pozostaną nie uszkodzone. O tym, czy na danym terenie należy zakładać sad, będzie decydować przede wszystkim wystę­powanie lub niewystępowanie zastoiska mrozowego. Zastoisko mrozowe występuje najczęściej w kotlinach i miejscach nisko położonych, osłonię­tych, z których utrudniony jest odpływ zimnego powietrza. W dzień gleba nagrzewa się od (promieni słońca, od gleby zaś nagrzewa się pow|etrze. W nocy zachodzi zjawisko odwrotne: gleba wypromieniowuje ciepło i oziębia się. Oziębienie jest najsilniejsze w noc bezchmurną, „kołdra" chmur bowiem zatrzymuje ciepło. Od gleby oziębia się powietrze zalegające nad nią bezpośrednio. Warstwa zimnego powietrza ma różną grubość: najwięk­szą w miejscach niżej położonych, do których zimne powietrze jako cięższe od ciepłego spływa ze wszystkich pochyłości terenu. Ilustruje to rysunek 17. Widać z niego, że najlepszym miejscem pod sad jest zbocze, które ma zapewniony odpływ zimnego powietrza. Powietrze to zalega pod drzewa­mi tylko cienką warstwą. W najgorszej sytuacji znajdują się drzewa w dolinie, gdyż pozostają długo „zatopione" w zimnym powietrzu i narażone są na uszkodzenia w czasie mrozów zimowych i przymrozków wiosen­nych. Nie w każdej dolinie powstaje zastoisko mrozowe. Liczne sady wokół Łącka, w wielkiej dolinie Dunajca, rosną zdrowo, ponieważ masy zimnego powietrza spływają tam szybko wzdłuż rzeki. Zastoisko mrozowe może powstać nie tylko w typowych kotlinach, których mało jest w naszym kraju, ale również na pochyłości, z której odpływ zimnego powietrza jest utrudniony przez zabudowania, las itp. Przydatność zatem zbocza pod sad zmienia się bardzo w zależności od tego, w jakim miejscu znajdują się większe osłony (rys. 18). Należy też unikać zakładania sadów w okolicach leżących na tzw. szlaku gradowym. Rejony o różnej częstotliwości występowania gradu podano na rysunku 1 9. Wystawa, to znaczy nachylenie terenu w kierunku jednej ze stron świata, ma dla rozwoju drzew duże znaczenie. Dawniej uważano, że najlepsza jest wystawa południowa, ponieważ jest najcieplejsza. Obecnie za najlepszą uważa się stronę północną, ponieważ rosnące na niej drzewa później wznawiają wegetację na wiosnę i później kwitną, a więc kwiaty mniej ulegają uszkodzeniu przez kwietniowe i majowe przymrozki. Wystawa wschodnia jest narażona w zimie na mroźne wiatry wschodnie, na wy­stawie zaś zachodniej najsilniej dają się odczuwać wiatry zachodnie, u nas najczęstsze, chociaż nie we wszystkich okolicach jednakowo dokuczliwe. Jeśli przy zakładaniu sadu ma się do wyboru tereny o różnej wystawie, to należy wybrać tę, która ma najmniej cech ujemnych. Ma glebach zimnych lepiej wybrać wystawę południową. Silne wiatry są niekorzystne dla sadu, gdyż łamią gałęzie, utrudniają lot pszczół i zapylanie. Dlatego w okolicach, gdzie występują często, zalecane jest zabezpieczenie sadu osłoną wiatrochronną. Za najpraktyczniejszą uważa się u nas osłonę złożoną z jednego lub dwóch rzędów drzew gęsto sadzonych. Na osłony można używać różne gatunki drzew. Wszystkie mają wady i zalety, które należy brać pod uwagę.